نقشه‌برداری (به انگلیسی: Surveying engineering) یا مهندسی نقشه‌برداری، به علم اندازه‌گیری دقیق و تعیین موقعیت نسبی یا مطلق عوارض روی سطح زمین گفته می‌شود. از این تعریف ساده چنین برداشت میکنیم که هدف، تعیین مختصات نقاط در سه بعد میباشد. در بعضی موارد، برای مشخص کردن موقعیت، بعد زمان نیز مورد توجه قرار می‌گیرد (سنجش‌های نجومی و نقشه‌برداری ماهواره‌ای). مختصات مطلوب می‌تواند مختصات دکارتی XYZ و یا مختصات عرض و طول جغرافیایی باشد.

رشته نقشه برداری چیست؟

رشته نقشه برداری از دو مرحله تشکیل می شود.مرحله اول مربوط می شود به برداشت اندازه های مورد نظر از محل به طور دقیق و مرحله ی دوم شامل انجام محاسبات اولیه و ارائه کار به طور کامل می باشد. در مرحله اول برای اندازه گیری نیاز به وسایل  رشته نقشه برداری مانند توتال استیشن ها، جی پی اس و… داریم. در مرحله دوم نتایج پروژه را در قالب انواع نقشه ها به صورت آنالوگ یا از طریق نرم افزارهای مختلف ارائه داده می شود و برای ارائه ی اعداد بدست آمده نیز از جداول و آمار استفاده می شود.

به هنگام نقشه برداری از فضاهای کوچک، کروی بودن شکل زمین مد نظر قرار داده نمی شود و به هنگام نقشه برداری این فضاها، سطح زمین مسطح در نظر گرفته می شود. این روش از رشته نقشه برداری را مستوی می گویند. البته نقشه برداری مستوی صرفا برای زمین های چند صد کیلومتری کاربرد دارد. از نقشه برداری مستوی در رشته های معماری، باستان شناسی، نقشه های ثبتی و… استفاده می شود.

وسایل نقشه برداری

در نقشه‌برداری از مناطق کوچک اثر کرویت زمین تقریباً بسیارکم است و می‌توان زمین را در منطقه کوچکی مسطح در نظر گرفت.

در مواقعی که زمین را مسطح فرض کنیم روش نقشه‌برداری، مستوی نام گذاری میشود این فرضیه تا زمانی که سطح منطقه مورد نظر از چند صد کیلومتر مربع تجاوز نکند قابل قبول میباشد.

نقشه‌برداری مسطح (مستوی) برای کارهای مهندسی، معماری، شهرسازی، باستانشناسی، کارهای ثبت و املاکی، تجاری، اکتشافی بکار برده میشود. برای نمایش اطلاعات جمع‌آوری شده در نقشه‌برداری از سیستم تصویر استفاده می‌شود. رایج‌ترین سیستم تصویر مورد استفاده در نقشه‌برداری، سیستم UTM (Universal Transvers Mercator) است.

نقشه‌ بردار کیست و پیمانکار نقشه‌ بردار چه وظیفه‌‌ای دارد؟

نقشه‌بردار کسی است که تحصیلات علوم مهندسی ‌‌‌نقشه‌ برداری را گذرانده باشد و مهارت‌‌ این کار را کسب کرده باشد. او در زمینه جمع آوری اطلاعات، تلفیق، تحلیل، پردازش، ذخیره سازی، آماده سازی و انتقال داده‌های مکان تخصص دارد و می‌تواند در‌‌ این زمینه‌‌‌ها فعالیت کند.

نقشه‌بردار می‌تواند عضوی از سازمان نظام مهندسی باشد ‌یا با شرکت‌‌‌هایی که با سازمان نظام مهندسی همکاری می‌کنند کار کند. نقشه‌ بردار فعالیت گسترده‌‌ای در محاسبات سنگین ریاضی و تئوری و نیز کارهای عمرانی دارد.

کاربرد نقشه برداری در معماری

نقشه برداری علم و هنر تولید نقشه با استفاده از ابزارهای دقیق و روش های مختلف و معماری فرآیند برنامه ریزی، طراحی و ساخت ساختمان تعریف می شود. جهت انجام برنامه ریزی ها در مراحل طراحی و ساخت، تیم مدیریتی همواره نیاز به منبعی دقیق و دسته بندی شده از اطلاعات موجود دارد. در معماری و مرمت مستند نگاری یا مستند سازی فرآیندی است که امکان نظارت، نگهداری و حفاظت از اطلاعات را به وسیله ارائه مناسب و به موقع آن ها را فراهم می کند. بهترین روش در برآورد این نیاز حوزه معماری و مرمت را می توان استفاده از روش های نقشه برداری به کمک ابزار دقیق و پیشرفته دانست.