وقتی صحبت از مشهورترین سازههای دنیا میشود، محال است نام برج ایفل (Eiffel Tower) به ذهنتان خطور نکند. این برج فلزی بلندبالا با ظاهری عجیب و جذاب، نماد فرانسه و از شاخصترین اماکن توریستی دنیا است. بسیاری از افراد فقط برای از نزدیک دیدن ایفل، رؤیای سفر به فرانسه را در ذهن میپرورانند. قاب عکس، مجسمه، جاکلیدی و بسیاری از اکسسوریهای که روی آنها از تصویر ایفل استفاده شده است، در سراسر دنیا به فروش میرسند و شاید یکی از آنها در خانه شما هم باشد.
این برج اگرچه قرار بود یک سازه موقت باشد، اما اکنون در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و یکی از توریستیترین مناطق گردشگری دنیا به شمار میآید.
شاید برایتان غیرقابل باور باشد که برج ایفلی که امروزه از آن به عنوان پربازدیدترین بنای جهان یاد میشود زمانی «دودکش سیاه فلزی که قرار است بر پاریس سایه اندازد» توصیف میشد و منتقدان بسیاری سعی داشتند ساخت آن را متوقف کنند اما گوستاو ایفل (Gustave Eiffel) شرکت سازنده برج با طراحی خلاقانه در برابر انتقادها ایستاد تا زمانی که ایفل در اکسپو ۱۸۸۹ به نمایش درآمده و چنان درخشید که نماد معماری مدرن در پاریس لقب گرفت. در وصف برج ایفل همین بس که پس از گذشت دهها سال از ساخت آن همچنان در اوج بوده و هنوز هیچ بنایی موفق نشده که آمار بازدید جهانی از برج را از آن خود کند.
کار ساخت برج ایفل در ۲۶ ژانویه ۱۸۸۷ میلادی کلید خورد و در ۳۱ مارس ۱۸۸۹ میلادی در مدتزمان بیسابقه دو سال و دو ماه و پنج روز به پایان رسید و بهعنوان یک شاهکار فنی افتتاح شد. این برج نمادی از پیشرفت تکنولوژی در پایان قرن نوزدهم و نمایشی از مهندسی فرانسوی بود که توسط گوستاو ایفل طراحی و ساخته شد و لحظهای تعیینکننده در عصر صنعت به حساب میآمد.
طرح ساخت برجی به ارتفاع ۳۰۰ متر بهعنوان بخشی از آمادهسازیها برای نمایشگاه جهانی ۱۸۸۹ برنامهریزی شد. هدف از این امر، بررسی امکان ایجاد یک برج آهنی در پارک شان دو مارس با پایه مربعی، ۱۲۵ متر عرض و ۳۰۰ متر ارتفاع بود. از بین ۱۰۷ پروژه، طرح گوستاو ایفل، کارآفرین، «موریس کوچلین» (Maurice Koechlin) و «امیل نوگویر» (Emile Nouguier)، هر دو مهندس و «استفان ساوستر» (Stephen Sauvestre)، بهعنوان معمار پذیرفته شد.
امیل نوگویر و موریس کوچلین، دو مهندس ارشد در شرکت ایفل، در ژوئن ۱۸۸۴ میلادی ایده ساخت برج بسیار بلندی را در سر داشتند. قرار بود که این برج مانند ستون بزرگی با چهار ستون از تیرهای مشبک باشد که از پایه جدا بودند و در ادامه بهوسیله تیرهای فلزی بیشتر در کنار یکدیگر قرار میگرفتند. ایفل در ۱۸ سپتامبر ۱۸۸۴ میلادی اقدام به ثبت اختراع سازه جدیدی کرد که به آنها اجازه میداد، تکیهگاههای فلزی و برجی با ارتفاع بیش از ۳۰۰ متر بسازند.
برج ایفل بدون شک، سازهای مدرن و متمایز از سبکهای نئوگوتیک، نئو رنسانس و نئوباروک در قرون ۱۸ و ۱۹ میلادی است. در واقع این برج بهخاطر استفاده از آهن، یکی از اولین نمونههای معماری مدرن به حساب میآید. ضمن اینکه هیچ هدف خاصی از ساخت آن وجود نداشت و صرفا برای نمایش خلاقیت و مهارت معماری فرانسوی به جهان طراحی و ساخته شد. سازهای معنادار که هیچ کاربردی نداشت.
آهن که بهدلیل انقلاب صنعتی بهعنوان مصالح ساختمانی رواج یافته بود، سنگ بنای معماری مدرن شد؛ اما در سال ۱۸۸۷ میلادی فقط برای سازههای پشتیبان یا در ساختمانهای کماهمیت مانند گلخانهها، کارخانهها و پلها به کار میرفت. بزرگترین مشکل این بود که مردم آن روزگار هنوز نمیدانستند که چگونه با مواد جدید، اثری زیبا بیافرینند و فقط ساختارهای سنگی تاریخی را تکرار میکردند. با این حال، برج ایفل نحوه نگرش به مواد جدید را کاملا تغییر داد و با ساختار و ظاهری کاملا جدید و مدرن چشمها را به خود خیره کرد.
طبقه اول برج ایفل: میتوانید بجای آسانسور از پله برای رسیدن به این طبق استفاده کنید، هرچند باید چیزی حدود ۳۶۰ پله را برای رسیدن به طبقه اول بالا بروید. کف طبقه اول از شیشه است و میتوانید زیرپایتان را هم ببینید که همین لذت تماشای مناظر اطراف را دوچندان میکند. در این طبقه رستوران ۵۸، سینما، موزه، کتابخانه و مرکز تفریحی برای کودکان و حتی یک دفتر پستی وجود دارد.
طبقه دوم برج ایفل: برای رسیدن به طبقه دوم تقریبا ۷۰۴ پله را باید طی کنید. رستوران معروف ژول ورن را در این طبقه خواهید دید. همچنین یک تلسکوپ هم در اینجا وجود دارد که با استفاده از آن میتوانید مناظر زیبای پاریس را از چشماندازی کاملا متفاوت ببینید.
طبقه سوم برج ایفل: این طبقه در واقع بالاترین طبقه برج است، البته پایینتر از نوک برج قرار دارد. سکوی بازدید برج، دفتر و سالن کنفرانس ایفل در همین طبقه دیده میشود و برای رسیدن به آن حتما باید از آسانسور استفاده کرد.
گوستاو ایفل، این برج را تأسیس کرد و شرکتی متخصص در کار سازههای فلزی ایجاد نمود که برج ایفل تاج موفقیت آن بود.
ایفل در سال ۱۸۳۲ در دیژون فرانسه به دنیا آمد و در سال ۱۸۵۵، همان سالی که پاریس میزبان اولین نمایشگاه جهانی بود، از دانشگاه مرکزی هنر فارغالتحصیل شد. ایفل چندین سال را در جنوب غربی فرانسه گذراند، جایی که بر روی پل بزرگ راهآهن در بوردو نظارت کرد و پس از آن بهعنوان یک «سازنده»، یعنی بهعنوان متخصص در سازههای فلزی مشغول بود.
خلاقیت و استعداد گوستاو ایفل بهعنوان یک سازنده با اجرای پل راهرو پورتو بر روی رودخانه دورو، راهراه گارابیت، ایستگاه راهآهن در مجارستان، گنبد رصدخانه نیس و ساختار مبتکرانه مجسمه آزادی مشخص شد و در سال ۱۸۸۹ با خل اثر برج ایفل پاریس به اوج خود رسید و این اثر شاهکار معماری جهان لقب گرفت.